Ո՞ւմ համար է նախատեսված դատարկ գերեզմանը

Մեդինայի Մեսջիդ ալ-Նաբավի մզկիթում գոյություն ունի առանձին Կանաչ տուն, որի ներսում գտնվում է Մուհամեդ մարգարեի գերեզմանը: Նրա կողքին թաղված են առաջին երկու խալիֆները` Աբու Բաքրը և Ումարը, իսկ մյուս կողմում գտնվում է ևս մեկ դատարկ գերեզման: Շատ մուսուլմաններ և Ղուրանի մեկնաբաններ կարծում են, որ այն պահված է Հիսուսի համար, որը Երկիր է վերադառնալու Հակաքրիստոսին սպանելու համար, իսկ հետո կառավարելու է քառասուն տարի:

            

Սադամ Հուսեյնի արյունով գրված Ղուրանը

Սադամ Հուսեյնի արյունով գրված Ղուրանը, որը ստեղծվել էր դեռ բռնապետի կյանքի օրոք, այժմ պահվում է Բաղդադի մզկիթներից մեկում ամենայն գաղտնիության պայմաններում: Իրաքում այժմ ոչնչացվել են Հուսեյնի դարաշրջանի բոլոր հուշարձաններն ու խորհրդանիշերը, սակայն նրա արյամբ գրված Ղուրանին դեռ չեն մոտենում:

Այդ Ղուրանը գրվել էր 1990 թ.-ի վերջում Իրաքի նախկին բռնապետի պատվերով՝ 2 տարի տևած նրա «արյունալի» ջանքերի շնորհիվ: Յուրահատուկ գիրքը կարող էր զարդարել ցանկացած ցուցահանդես, եթե չլիներ այն փաստը, որ գիրքը գրվել էր 2006 թ.-ին մահապատժի ենթարկված Սադամ Հուսեյնի 27 լիտր արյունով: Այժմ գիրքը պահվում է Բաղդադի մզկիթներից մեկի գաղտնարանում, իսկ իշխանություններն էլ չգիտեն, թե ինչ անել դրա հետ. դեն նետելը սխալ կլինի, քանի որ վերջիվերջո սուրբ գիրքն է, իսկ պահելը նույնպես սխալ է. չէ որ այնուամենայնիվ այն գրված է Հուսեյնի արյամբ:

            

Իսլամի ազգը

Իսլամի ազգը (անգլ. Nation of Islam) ԱՄՆ-ում աֆրոամերիկյան կրոնական կազմակերպություն է: Հիմնվել է 1930 թ.-ին Դեթրոիթում Ուոլես Ֆարդ Մուհամադի կողմից: Կազմակերպությունում գերիշխում է ազգայնական և ռասիստական բաղադրիչը, որը հիմնված է սպիտակների և ամերիկյան պետությանը հակադրվելու գաղափարների վրա: «Իսլամի ազգ»-ի գաղափարախոսությունը կտրուկ տարբերվում է ավանդական իսլամից և ավելի նման է քրիստոնեությանը: Որոշ կազմակերպությունների և հեղինակների կողմից մեղադրվում է ռասիզմի և ծայրահեղականության մեջ, չնայած որ ԱՄՆ-ում գործում է օրինական հիմքերի վրա:

Գաղափարախոսությունը

• Ստեղծել պետություն պետության մեջ:
• Սևամորթները իրեցից ներկայացնում են նախնական մարդկությունը, իսկ սպիտակները դիվային ռասա-հիբրիդ են, որոնք ստեղծվել են խելագար կախարդ Յակուբի կողմից 6000 տարի առաջ: Բաբելոնի ապոկալիպսիսը Արևմուտքի սպիտակ քաղաքակրթությունն է: 1975 թ.-ին ռասիստական բաղադրիչը դադարեց աջակցություն գտնել կազմակերպության բոլոր անդամների կողմից:

Կրոնը

• Հավատն առ Միակ Աստված:
• Հավատն առ Ղուրան:
• Հավատն առ Աստծո մարգարեները:
• Հավատն առ մենտալ հարությունը (անգլ. Mental resurrection), ընդ որում սևամորթները առաջինը հարություն կառնեն:
• Ահեղ Դատաստանը կսկսվի ԱՄՆ-ում:
• Վալի Ֆարդ Մուհամեդը ունեցել Աստծո հայտնությունը:
• ՉԹՕ-ն Իեզակիելի անիվն է:

Արարողակարգեր

• Օրեկան 5 անգամ աղոթք Մեքքայի կողմը:
• Ուրբաթօրյա հավաքական (ջումա) աղոթք:
• Պահք Ռամադան ամսին:

Վահհաբիզմ

Վահհաբիզմը իսլամում կրոնա-քաղաքական ուղղություն է, որը կազմավորվել է 18-րդ դարում: Այն անվանվել է Մուհամմադ իբն Աբդ-ալ Վահհաբ աթ-Թամիմիի անունով: Որպես կանոն, նրա կողմնակիցները իրենց անվանում են սալաֆիտներ:

Իսլամը սկիզբ է առել յոթերորդ դարի առաջին կեսում հիջազյան հասարակության մեջ: Այն արտահայտում էր հասարակ սոցիալական շերտավորումը, այնտեղ ձևավորված դասային հարաբերությունները: Արաբների կրոնական համակարգը, որը սկզբում արտահայտված էր միայն Ղուրանում, չէր կարող բավարարել իրենց կողմից գրաված երկրների ավելի զարգացած հասարակության պահանջները: Առաջ եկավ անհրաժեշտություն իսլամին տալ այնպիսի բնույթ, որը ավելի կհամապատասխաներ այդ ֆեոդալական հասարակությանը, նրա իշխող վերնախավի շահերին: Այդ նպատակով է, որ ստեղծվեցին մարգարեի կյանքի և գործունեության մասին բազմաթիվ ավանդություններ (հադիսներ), որոնք հաստատեցին գործողությունների և հայացքների հայեցակարգ` հիմնված իբր թե մարգարեի գործողությունների և հայացքների վրա` նախատեսված կյանքի բոլոր իրավիճակների համար: Վարքագծի այդ կանոնները ստացան «սուննա» անվանումը:

Ավանդությունների դասակարգումը ավարտվեց մոտավորապես տասներորդ դարում` իսլամի ի հայտ գալուց երեք դար անց:

Ավանդությունների թիվը մեծ էր: Նույնիսկ ուղղափառ իսլամի կողմից ընդունված տարբերակում այն բազմաթիվ անհասկանալի և իրարամերժ փաստեր էր պարունակում: Եվ նույնիսկ հասկանալի տեղերը տարբեր դարաշրջաններում տարբեր կերպ էին մեկնաբանվում: Արդյունքում յուրաքանչյուր կրոնական ուղղություն փնտրում և գտնում էր իր գաղափարախոսությունը արդարացնող ավանդություններ: Այդ նույն նպատակին էր ծառայում նաև Ղուրանը: Ուստի այս առումով շատ դիպուկ է նկատում հունգարացի իսլամագետ Ի. Գոլդցիերը. «Կրոնի պատմությունը… դա միևնույն ժամանակ գրվածի մեկնության պատմությունն է»:

Սուննան արտահայտում էր քարացած ավանդույթը: Սակայն կյանքի պայմանների փոփոխության հետ պետք է փոխվեին նաև ավանդույթները: Իսլամի հարմարումը փոփոխվող իրականությանը տեղի էր ունենում նոր ավանդույթների կրոնական լուսավորության ճանապարհով և դրանց սուննային համապատասխանելու ապացուցմամբ: Այդ գործողությունը տեղի է ունենում աստվածաբանների համաձայնեցված որոշման ճանապարհով (այսպես կոչված իջմա) կամ էլ համանմանության օրինակով (կղիյաս):

«Նորությունները», «նորամուծությունները», որոնք նախադեպ չէին գտնում հադիսներում, կոչվում էին բիդա: «Նորամուծությունը»` մինչև այն չի լուսավորվել իջմայի ճանապարհով, սուննայի լիակատար հակապատկերն է: Այն նշանակում է կարծիք կամ գործողության տեսակ, որոնք նախկինում հայտնի չէին կամ չէին կիրառվել:

Այսպիսով, բիդան իսլամի պատասխանն էր հասարակական կյանքի փոփոխությանը, իսլամի հակազդումը շրջապատող իրականությանը, հարմարվողականությունը տեղի և ժամանակի պահանջներին:

Կարելի է նաև ասել, որ իսլամի պատմությունը դավանաբանության շրջանում դա մեծամասամբ ավանդույթների (սուննա) և «նորամուծությունների» (բիդա) պայքարն է: Մասնավորապես ընդդեմ բիդայի ուղղափառ իսլամի ներսում կազմավորվել էր չորս դպրոց կամ ուղղություն (մազհաբ): Դրանցից ամենալիբերալը հանիֆայականությունն  էր, ամենածայրահեղը` հանբալիզմը, որը կանգնած էր բիդայից լիովին հրաժարվելու դիրքերում: Հանբալիականները գտնում էին, որ կրոնական պրակտիկայի տեսանկյունից միայն այն է «օրինական», ինչը նախատեսված է Ղուրանով և սուննայով: Իհարկե, հանբալիզմը ընդգրկում է հարցերի մեծ շրջանակ իսլամի ներսում, նրա տարաձայնությունները մյուս ուղղությունների հետ շոշոփում են տարբեր հարցեր, սակայն բիդայի մերժման հարցում է նրա ամենացայտուն տարբերակումը:

Այնուամենայնիվ, մնալ անհամաձայնության այնպիսի պայմաններում, լիովին մերժել իսլամի հարմարվելուն կյանքի պահանջներին, չափազանց դժվար է: Վահհաբիզմը (ինչպես կտեսնենք հանբալիզմի ամենածայրահեղ դրսևորումը) ստիպված կլինի ընդունել այնպիսի բաներ, որոնց մասին միջնադարյան աստվածաբանները նույնիսկ չէին էլ կարող մտածել (ռադիո, հեծանիվ, հեռախոս, հեռուստացույց): Սակայն բիդայի նկատմամբ բացասական վերաբերմունքը հանբալիզմը դարձրեց ուղղափառ իսլամի ամենաանճկուն ուղղությունը, որն էլ հանգեցրեց նրա տարածման սահմանափակությանը: Մարտնչող հանբալիականների փոքր խումբը անկարող մնաց պայքարել ընդդեմ ուղղափառ իսլամի այն պատճառով, որ նա նրա դեմ պայքարում էր գերուղղափառության դիրքերից:

«Նորամուծություններից» մեկը, որը մտել էր իսլամ, դա սրբերի պաշտամունքն էր: Սրբերի պաշտամունքը իսլամում հիմնականում նախաիսլամական ծագում ունի: Սրբերի շարքում էին իսլամական քարոզիչները, մարգարեի հետևորդները, նշանավոր աստվածաբաններ: Իր մեջ ներառելով այդ պաշտամունքները` իսլամը դարձավ մասսայական կրոն, որը մոտ էր տարբեր շրջանների լայն սոցիալական խավերին:

Սրբերի պաշտամունքի տարածումը կապված էր իսլամական միստիկների` սուֆիականների գործունեության հետ: Նրանք սրբերին վերագրում էին հրաշքներ կատարելու ուանկություն` ներգրավելով բազում հավատացյալների: Սուֆիականները վստահեցնում էին, որ աստվածային ճշմարտության կարելի է հասնել միայն ինտուիցիայի միջոցով, տրվում էին ասկետիզմի, որպեսզի հասնեին «Աստծու հետ միախառնվելուն»: Նրանք լիովին անտարբեր էին ստեղծված համակարգի, հասարակարգի և մուսուլմանական ավանդույթների նկատմամբ:

11-րդ դարում ալ-Ղազալին, որին համարում են ուղղափառ իսլամի Թովմա Ակվինացին, ուղղափառ իսլամ մտցրեց սուֆիզմի որոշ տարրեր` մասնավորապես միստիկական սերը դեպի Աստված: Միաժամանակ նա իսլամի մեջ ներառեց 10-րդ դարի աստվածաբան ալ-Աշարիի ռացիոնալիստական գաղափարները: Ընդհանուր առմամբ այսպես ձևավորվեց սուննիական ուղղությունը` իր մեջ ներառելով ոչ միայն կրոնը և արարողակարգային-պաշտամունքային կողմը, այլ նաև փիլիսոփայությունը, իրավունքը, քաղաքական ուսմունքները:

Հանբալիական մազհաբը: Հանբալիական մազհաբը գոյություն ունեցող չորս մազհաբներից մեկն է: Իմամ Ահմադ իբն Հանբալը նախապատվությունը տալիս էր հադիսային նյութին: Հադիսները համարում էր Ղուրանի թաֆսիրները (մեկնությունները): Հադիսների ընտրության ժամանակ որոշիչ նշանակություն էր հատկացնում իսնադին: Եթե երկու հադիս հակասում էին իրար, ապա համեմատում էր դրանք ավելի վստահելի (սահիհ) հադիսների հետ: