ՀՀ ազգային հերոսները

«Հայաստանի ազգային հերոս» բարձրագույն կոչումը շնորհվում է երկրի պաշտպանության ու իրավակարգի ամրապնդման բնագավառում եւ ազգային նշանակալի արժեքների ստեղծման գործում Հայաստանի Հանրապետությանը մատուցած համազգային նշանակություն ունեցող բացառիկ ծառայությունների համար:

«Հայաստանի ազգային հերոս» բարձրագույն կոչումը շնորհվում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին, օտարերկրյա քաղաքացիներին եւ քաղաքացիություն չունեցող անձանց:»:

«Հայաստանի ազգային հերոս» բարձրագույն կոչման արժանացած անձանց հանձնվում է Հայրենիքի շքանշան, որը կրում են կրծքի ձախ կողմում:

ՀՀ ազգային հերոսներն են`

1. Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Վազգեն Ա Կաթողիկոս Ամենայն Հայոց — 24.07.1994
2. Վիկտոր Համազասպի Համբարձումյան — 11.10.1994
3. Ալեք Մանուկյան- 14.10.1994
4. Մովսես Գևորգի Գորգիսյան- 20.09.1996թ.
5. Գեղազնիկ Արմենակի Միքայելյան- 20.09.1996թ.
6. Մոնթե Չարլզի Մելքոնյան- 20.09.1996թ.
7. Թաթուլ Ժորժիկի Կրպեյան — 20.09.1996թ.
8. Վիտյա Վորոշի Այվազյան- 20.09.1996թ.

Աշխարհի ամենավիճարկելի տարածքները

«Аргументы и факты» ռուսական պարբերականը առանձնացրել է ժամանակակից աշխարհում 10 ամենավիճարկելի տարածքները:

Վիճարկման առարկան	Դե-ֆակտո տերը	Վիճարկվում է
Ամենասառցայինը. Արկտիկյան խութ	Կարգավիճակը հստակեցված չի:	Ռուսաստան, Կանադա, ԱՄՆ, Դանիա, Շվեդիա, Նորվեգիա. Հյուսիսային այս երկրները պատահական չեն ցանկանում տիրանալ արկտիկյան այս ջրերին, քանի որ այստեղ հայտնաբերվել են նավթի և գազի հսկայական պաշարներ: 2007 թ.-ին Չիլինգարովի ղեկավարությամբ ռուսական արշավախումբը Հյուսիսային Սառուցյալ օվկիանոսի հատակում ամրացրեց ռուսական  տիտանե եռագույնը:
Ամենաթեժը. Լեռնային Ղարաբաղ:	Հայաստան.	Ադրբեջան. Լեռնային Ղարաբաղի համար 1992-1994 թթ.-ի արյունալի պատերազմում զոհվել է ավելի քան 40.000 մարդ:
Ամենաբարձրադիրը. Ջամու և Քաշմիր շրջաները Հիմալայներում:	Հնդկաստան.	Պակիստան և Չինաստան. Պակիստանը մտահոգվում է շրջանի մեծամանությունը կազմող մահմեդական բնակչության համար, իսկ Չինաստանն այն դիտարկում է կարևոր ռազմավարական կետ Տիբեթի վրա իր վերահսկողությունն ապահովելու համար:
Ամենալեռնայինը. Տոկտո կղզիախումբը Ճապոնական ծովում:	Հարավային Կորեա. Վիճարկվող կղզիները մեծ չեն և անմարդաբնակ, սակայն կորեացիներն այստեղ հատուկ կայազոր են պահում՝ ցույց տալու, թե ով է այստեղ տերը:	Ճապոնիա. Տոկիոն այս կղզիների համար նույն խնդիրներն ունի Սեուլի հետ, ինչպես Կուրիլների համար Մոսկվայի հետ: Ճապոնացիներին արգելված է Հարավային Կորեայի  տարածքից այցելել Տոկտո:
Ամենաանմարդաբնակը. Սենկակու կղզիախումբը Արևելաչինական ծովում:	Ճապոնիա.	Չինաստան. Չինաստանը համաձայն չէ ԱՄՆ-ի՝ կղզները Ճապոնիային հանձնելու որոշման հետ (մինչև 1970-ական թթ.-ը կղզիները փաստացիորեն պատկանում էին ԱՄՆ-ին), որը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո կորցրել էր բազմաթիվ տարածքներ: Բացի այդ գոյություն ունի նաև տնտեսական գործոն. XXդարի վերջում այստեղ գազի մեծ պաշարներ են հայտնաբերվել:
Ամենահեռացվածը. Ֆոլկլենդյան կզղիները Հարավային Ամերիկայի ափերից 483 կմ հեռավորության վրա:	Մեծ Բրիտանիա. Անգլիական առաջին բնակավայրն այստեղ ի հայտ է եկել 1776 թ.-ին:	Արգենտինա. Համարվում է, որ Ֆոլկլենդները Արգենտինային բաժին են հասել դեռևս իսպանական գերիշխանության ժամանակաշրջանից: 1982 թ.-ին Արգենտինան ռազմական գործողություններ անցկացրեց և կղզիների նկատմամբ վերահսկողությունը վերցրեց իր ձեռքը: Լոնդոնը դեպի կղզիներ նավատորմ ուղարկեց և 2 ու կես ամսվա ընթացքում վերականգնեց իր իշխանությունը կղզիների նկատմամբ (զոհվեց ավելի քան 900 մարդ), սակայն մինչ այժմ էլ արգենտինացիները դրանք իրենցն են համարում:
Ամենահանդուգնը. Հարավային Ամերիկայի Էսեկիբո գետի մոտ գտնվող տարածքները:	Գայանա (մինչև 1966 թ.-ը Բրիտանական Գվիանա).	Վենեուելա. Էսեկիբոյի շրջանի վերաբերյալ իր նկրտումների մասին Վենեսուելան հայտարարել էր դեռևս XIX դարի վերջում, երբ այստեղ ոսկու և ադամանդի պաշարներ գտան: Հետաքրքիր է, որ Վենեսուելան ցանկանում է փոքրիկ Գայանայից խլել մոտ 160.000 կմ2 տարածք, որն այդ երկրի մոտ 75%-ն է կազմում:
Ամենալոշտակը. Պսկովի Պիտալովսկյան շրջանը:	Ռուսաստան.	Լատվիայի ազգայնական քաղաքակն գործիչները. «Ոչ թե Պիտալովսկյան շրջանը նրանք կստանան, այլ սատկած էշի ականջները»,- 2005 թ.-ին հայտարարեց Վ. Պուտինը: Լատվիացիներն, այնուամենայնիվ, երկու տարի հետո ստորագրեցին պետական սահմանի մասին համաձայնագիրը և այդ ժամանակից սկսած այդ հարցը համարվում է փակված:
Ամենազբոսաշրջայինը. Հյուսիսային Կիպրոս:	Թուրքական Հանրապետություն.	Կիպրական քարտեզների վրա 1974 թ.-ին թուրքական բանակի կողմից գրաված տարածքը (Կիպրոսի մոտ 38%-ը) բնորոշվում է որպես «թուրքական օկուպացիայով պայմանավորված անհասանելի տարածք»: Այնտեղ անշարժ գույքի ձեռքբերումը հունական կողմից բնորոշվում է որպես գողացված ապրանքի ձեռքբերում:
Ամենասրբազանը. Արևելյան Երուսաղեմ:	Իսրայել.	Պաղեստինյան Ինքնավարություն. Արևելյան Երուսաղեմի կարգավիճակը արաբա-իսրայելական բազմամյա հակամարտության հիմնական պատճառներից է, քանի որ քաղաքի այս մասում են գտնվում մահմեդական և հուդայական սրբավայրերը:

            

Հայաստանի մայրաքաղաքները

1. Տուշպա-Վան (Ք. ա. 825 — 6-րդ դար)
2. Արմավիր (Ք. ա. 190-160)
3. Երվանդաշատ (Ք. ա. 201-160)
4. Արտաշատ (Ք. ա. 160-77, 60-120)
5. Տիգրանակերտ (Ք. ա. 77-69)
6. Վաղարշապատ (120-330)
7. Դվին (336-428)
8. Արշակավան (355-360)
9. Բագարան (428-933)
10. Կարս (933-957)
11. Անի (957-1045)
12. Շիրակավան (Երազգավորս) (890-929)
13. Երևան (1918-…)

            

Հայաստանի անկախության մասին հռչակագիրը

Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը` արտահայտելով Հայաստանի ժողովդի միասնական կամքը, գիտակցելով իր պատասխանատվությունը հայ ժողովրդի ճակատագրի առջև համայն հայության իղձերի իրականացման և պատմական արդարության վերականգնման գործում, ելնելով մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի սկզբունքներից և միջազգային իրավունքի հանրաճանաչ նորմերից, կենսագործելով ազգերի ազատ ինքնորոշման իրավունքը, հիմնվելով 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի «Հայկական ԽՍՀ-ի եւ Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին» Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի եւ Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհրդի համատեղ որոշման վրա, զարգացնելով 1918 թվականի մայիսի 28-ին ստեղծված անկախ Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդավարական ավանդույթները, խնդիր դնելով ժողովրդավարական, իրավական հասարակարգի ստեղծումը,

ՀՌՉԱԿՈՒՄ Է

անկախ պետականության հաստատման գործընթացի սկիզբը:

1. Հայկական ԽՍՀ-ն վերանվանվում է Հայաստանի Հանրապետություն, կրճատ` Հայաստան: Հայաստանի Հանրապետությունն ունի իր դրոշը, զինանշանը և հիմնը:

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսներ

1. Սբ. Գրիգոր Ա Պարթև (Լուսավորիչ) (302-325)
2. Սբ. Արիստակես Ա Պարթև (325-333)
3. Սբ. Վրթանես Ա Պարթև (333-341)
4. Սբ. Հուսիկ Ա Պարթև (341-347)
5. Փառեն Ա Աշտիշատցի (348-352)
6. Սուրբ Ներսես Ա Մեծ (Պարթև) (353-373)
7. Շահակ Ա Մանազկերտցի (374-377)
8. Զավեն Ա Մանազկերտցի (377-381)
9. Ասպուրակես Ա Մանազկերտցի (381-386)
10. Սբ. Սահակ Ա Պարթև (387-439)
11. Սբ. Հովսեփ Ա Հողոցմեցի (440-452)
12. Մելիտե Ա Մանազկերտցի (452-456)
13. Մովսես Ա Մանազկերտցի (456-461)
14. Սբ. Գյուտ Ա Արահեզացի (461-478)
15. Սբ. Հովհաննես Ա Մանդակունի (478-490)

Հայաստանի Հանրապետության գյուղերը, դրանց մարզային պատկանելիությունը

Ա

• Ագարակ/Աշտ/, Արագածոտնի մարզ
• Ագարակ/Թալ/, Արագածոտնի մարզ
• Ալագյազ, Արագածոտնի մարզ
• Ակունք, Արագածոտնի մարզ
• Աղձք, Արագածոտնի մարզ
• Ամրե Թազա, Արագածոտնի մարզ
• Անտառուտ, Արագածոտնի մարզ
• Աշնակ, Արագածոտնի մարզ
• Ավան, Արագածոտնի մարզ
• Ավթոնա, Արագածոտնի մարզ
• Ավշեն, Արագածոտնի մարզ
• Արագած/Ապ/, Արագածոտնի մարզ
• Արագած/Թալ/, Արագածոտնի մարզ
• Արագածոտն, Արագածոտնի մարզ
• Արա, Արագածոտնի մարզ
• Արեգ, Արագածոտնի մարզ
• Արմանիս, Լոռու մարզ
• Արտաշավան, Արագածոտնի մարզ
• Արտենի, Արագածոտնի մարզ
• Արուճ, Արագածոտնի մարզ
• Ափնագյուղ, Արագածոտնի մարզ
• Աբովյան, Արարատի մարզ
• Ազատաշեն, Արարատի մարզ
• Ազատավան, Արարատի մարզ
• Այգավան, Արարատի մարզ
• Այգեզարդ, Արարատի մարզ
• Այգեպատ, Արարատի մարզ
• Այգեստան, Արարատի մարզ
• Այնթափ, Արարատի մարզ
• Ավշար, Արարատի մարզ
• Արալեզ, Արարատի մարզ
• Արարատ, Արարատի մարզ
• Արաքսավան, Արարատի մարզ
• Արբաթ, Արարատի մարզ
• Արգավանդ, Արարատի մարզ
• Արմաշ, Արարատի մարզ
• Արևաբույր, Արարատի մարզ
• Արևշատ, Արարատի մարզ
• Ակնալիճ, Արմավիրի մարզ
• Ակնաշեն, Արմավիրի մարզ
• Աղավնատուն, Արմավիրի մարզ
• Ամասիա, Արմավիրի մարզ
• Ամբերդ, Արմավիրի մարզ
• Այգեկ, Արմավիրի մարզ
• Այգեշատ,/Արմ/ Արմավիրի մարզ
• Այգեշատ, /Էջմ/Արմավիրի մարզ
• Ապագա, Արմավիրի մարզ

Հինգ լավ կայսրեր

 

Հինգ լավ կայսրերը ըստ հերթականության

Հինգ լավ կայսրերը Անտոնինների դինաստիայից հաջորդաբար կառավարած հռոմեացի կայսրեր են: Դրանք էին Ներվան (96—98), Տրոյանոսը (98—117), Ադրիանոսը (117—138), Անտոնին Պիոսը (138—161) և Մարկոս Ավրելիոսը (161—180): Նրանց կառավարման շրջանում (96-180), որը տարբերվում էր կայունությամբ և բռնաճնշումների բացակայությամբ, Հռոմեական կայսրությունը հասավ իր առավելագույն ծաղկմանը: Այդ տերմինը մտցվել է Է. Գիբոնի կողմից:

Ներքին քաղաքականության մեջ հաշտություն կայացավ կայսրերի և սենատի միջև: Տրոյանոսի օրոք մի շարք հաղթական պատերազմների շնորհիվ Հռոմին միացվեցին Դաքիան, Արաբիան, Հայաստանը և Միջագետքը, սակայն արդեն Ադրիանոսի օրոք Հռոմը ստիպված էր հրաժարվել վերջին երկու երկրամասերից և հարձակումից անցնել պաշտպանության սահմանների մոտ:

Իշխանության ժառանգումը ապահովվում էր անարյուն ճանապարհով: Յուրաքանչյուր կայսր դեռ կյանքի օրոք որդեգրում էր իրեն փոխարինողի, որն իր կողմից ընտրվում էր սենատի և բանակի հավանությամբ` հեղինակավոր զորահրամանատարների կամ վարչարարների շարքից: Մարկոս Ավրելիոսը խախտեց այդ սկզբունքը` իր հարազատ որդի Կոմմոդին հռչակելով համատիրակալ, որն ի զորու չգտնվեց ղեկավարել երկիրը: Իր բռնապետական գործողություններով նա համընդհանուր ատելություն վաստակեց և սպանվեց 192 թ.-ին: Դրանից հետո Հռոմը ներքաշվեց երկարատև պատերազմների մեջ գահի բազմաթիվ հավակնորդների միջև:

Հռոմեացի պատմիչները, որոնք հստակորեն բաժանում էին կայսրերին «լավ»-երի և «վատ»-երի, Անտոնիններին դասում էին լավերի շարքում և նրանց կենսագրությունները կազմում էին բացառապես գովերգող տոների մեջ: Ըստ Տակիտոսի` Ներվային հաջողվեց միավորել անմիավորելին` պրինցիպատը և ազատությունը: Տրոյանոսը դարձավ հաջողության չափանիշ, իսկ մնացած կայսրերն էլ ցանկանում էին նմանվել նրան: Անտոնինը կրում էր նաև Պիոս մականունը, որը նշանակում էր Բարեպաշտ: Իսկ Մարկոս Ավրելիոսը իրականացրեց տիրակալի իդեալը` դառնալով փիլիսոփա գահի վրա: Ժամանակակից ուսումնասիրողները, համաձայնելով շատ փաստերի հետ, այնուամենայնիվ զգուշությամբ են հակված փառաբանելու տվյալ դարաշրջանը, քանզի պահպանված ողջ տեղեկությունը ներկայացնում է միայն հռոմեական հասարակության բարձրագույն խավի տեսակետը: