Մոնոպոլիա
Մոնոպոլիան երկու և ավելի խաղացողների համար նախատեսված սեղանի խաղ է տնտեսական ռազմավարության ժանրում: Մեծ տարածում գտավ XX դարում աշխարհի շատ երկրներում` ներառյալ ԽՍՀՄ-ը: Խաղի նպատակը, սկզբնական կապիտալը ռացիոնալ օգտագործելով, այլ խաղացողների սնանկությանը հասնելն է: «Մոնոպոլիա»-ն իրենից փաստացի ներկայացնում է քառակուսիներից կազմված խաղադաշտ, որը հերթով անցնում են շրջանով բոլոր խաղացողները: Քառակուսիները բաժանվում են ակտիվների (կազմակերպություն, թանկարժեք իր) և իրադարձությունների: Երբ գալիս է խաղացողի քայլ կատարելու հերթը, նա զառի նետումով որոշում է, թե քանի քայլ է կատարելու խաղադաշտի վրա այդ նետումով (յուրաքանաչյուր քայլը համապատասխանում է զառի մեկ միավորին և խաղադաշտի մեկ միավորին): Ներկայումս գոյություն ունեն «Մոնոպոլիա»-ի համակարգչային բազում տարբերակներ, ինչպես նաև տարբերակներ բջջային հեռախոսների համար և այլն:
1934 թ.-ին Մեծ Ճգնաժամի թեժ պահին Փենսիլվանիա նահանգի Գերմանթաունա քաղաքից Չարլզ Դերոուն Փարքեր Բրազերս կազմակերպության ներկայացուցիչներին ցույց տվեց Մոնոպոլիա խաղի նախագիծը: Նախագիծը մերժվեց «Դիզայնում 52 սխալների» համար, բայց դա չկանգնեցրեց գործազուրկ Չարլզին, որը որոշեց խաղը թողարկել սեփական ուժերով:
Ընկերոջ օգնությամբ Չարլզ Դերոուն պատրաստեց «Մոնոպոլիա»-ի 5000 օրինակ, որը վաճառեց Ֆիլադելֆիայի հանրախանութում: Շատ չանցած նա արդեն չէր հասցնում բավարարել առաջացած պահանջարկը և որոշեց կրկին դիմել Փարքեր Բրազերսի ներկայացուցիչներին: Մոնոպոլիան մտավ պատմության մեջ. արդեն 1935 թ.-ին նա դարձավ Ամերիկայում ամենավաճառվող խաղը:
Ներկայումս Մոնոպոլիա խաղացածների թիվը անցել է մեկ միլիարդը: Աշխարհում անցկացվում են Մոնոպոլիայի մրցույթներ (այդ թվում նաև առաջնություններ) մրցանակային ֆոնդերով:
Կանոնները`
Ակտիվով կանգնելով դաշտի վրա` խաղացողը կարող է ձեռք բերել այն, եթե այն ազատ է, իսկ եթե այն պատկանում է այլ խաղացողի, պետք է վճարի տվյալ դաշտի այցելության համար սակագին: Իրադարձություններով դաշտի այցելության դեպքում խաղացողը ցուցում է ստանում հետևել իրեն ընկած իրադարձությանը, օրինակ` ստանալ լրացուցիչ միջոցներ Բանկից (Բանկը ևս մի խաղացող է (չշահագրգռված), որը համագործակցում է խաղացողների հետ խաղում տեղի ունեցող իրադարձությունների միջոցով), իր միջոցների մի մասը տալ Բանկին, շարժվել այլ դաշտ, իր միջոցների մի մասը տալ ուրիշ խաղացողների, բաց թողնել հաջորդ քայլը, ստանալ լրացուցիչ քայլ և այլն:
Ռազմավարությունը`
Խաղում ակտիվները պատկանում են տարբեր ոլորտների (հնարավոր է փողոցների` կախված խաղի տարատեսակից), մի ոլորտում կարող են լինել երկուսից չորս կազմակերպություններ (ակտիվներ): Խաղադաշտում մի ոլորտի կազմակերպությունները, որպես կանոն, գտնվում են հարևանությամբ և նշվում են մեկ գույնով, ինչպես նաև նրանք ունեն միանման տնտեսական հատկանիշեր (գին, ստացված շահույթ): Միանման ակտիվներին տիրող խաղացողը դառնում է մոնոպոլիստ, ինչն ավելացնում է նրա շահույթը, ուստի խաղի ռազմավարությունը միանման քարտերի ձեռքբերումն է ոլորտի մոնոպոլիզացիայի համար: Տարբեր ոլորտներ տարբեր տնտեսական ազդեցություն են թողնում իրենց սեփականատիրոջ վրա, ուստի խաղի տարբեր փուլերում պետք է հավաքել տարբեր քարտեր (քարտը վկայում է կոնկրետ ակտիվի սեփականության իրավունքը)` սկզբում ավելի էժան, իսկ հետո ձեռք բերել և փոխանակվել ավելի թանկ ակտիվներով:
Խաղացողների կողմից որոշում ընդունելու հնարավորությունները բավական շատ են, ուստի հաղթական ռազմավարություն է համարվում գոյություն ունեցող հնարավորությունների խելացի համատեղումը դրամական միջոցների վերջնարդյունքի և խաղացողների թվի հետ:
2008 թ.-ին Hasbro Inc. խաղալիքների արտադրողը, որին պատկանում է «Մոնոպոլիա»-ի իրավունքը և Universal Pictures կինոստուդիան ստորագրեցին համաձայնագիր` նկարահանել ֆիլմ նշանավոր խաղի մոտիվներով: Ֆիլմի ռեժիսոր է ընտրվել Ռիդլի Սքոթը:
Մոնոպոլիան երկու և աավելի խաղացողների համար նախատեսված սեղանի խաղ է տնտեսական մարտավարության ժանրում: Մեծ տարածում գտավ XX դարում աշխարհի շատ երկրներում` ներառյալ ԽՍՀՄ-ը: Խաղի նպատակը սկզբնական կապիտալը ռացիոնալ օգտագործելով հասնել այլ խաղացողների սնանկությանը: «Մոնոպոլիա»-ն իրենից փաստացի ներկայացնում է քառակուսիներից կազմված խաղադաշտ, որն հերթով անցնում են շրջանով բոլոր խաղացողները: Քառակուսիները բաժանվում են ակտիվների (կազմակերպություն, թանկարժեք իր) և իրադարձությունների: Երբ գալիս է խաղացողի քայլ կատարելու հերթը, նա զառի նետումով որոշում է, թե քանի քայլ է կատարելու խաղադաշտի վրա այդ նետումով (յուրաքանաչյուր քայլը համապատասխանում է զառի մեկ միավորին և խաղադաշտի մեկ միավորին): Ներկայումս գոյություն ունեն «Մոնոպոլիա»-ի համակարգչային բազում տարբերակներ, ինչպես նաև տարբերակներ բջջային հեռախոսների համար և այլն:
1934 թ.-ին Մեծ Ճգնաժամի թեժ պահին Փենսիլվանիա նահանգի Գերմանթաունա քաղաքից Չարլզ Դերոուն Փարքեր Բրազերս կազմակերպության ներկայացուցիչներին ցույց տվեց Մոնոպոլիա խաղի նախագիծը: Նախագիծը մերժվեց «Դիզայնում 52 սխալների» համար, բայց դա չկանգնեցրեց գործազուրկ Չարլզին, որը որոշեց խաղը թողարկել իր ուժերով:
Ընկերոջ օգնությամբ Չարլզ Դերոուն պատրաստեց «Մոնոպոլիա»-ի 5000 օրինակ, որը վաճառեց Ֆիլադելֆիայի հանրախանութում: Շատ չանցած նա արդեն չէր հասցնում բավարարել առաջացած պահանջարկը և որոշեց կրկին դիմել Փարքեր Բրազերսի ներկայացուցիչներին: Մոնոպոլիան մտավ պատմության մեջ. արդեն 1935 թ.-ին նա դարձավ Ամերիկայում ամենավաճառվող խաղը:
Ներկայումս Մոնոպոլիա խաղացածների թիվը անցել է մեկ միլիարդը: Աշխարհում անցկացվում են Մոնոպոլիայի մրցույթներ (այդ թվում նաև առաջնություններ) մրցանակային ֆոնդերով:
Կանոնները`
Ակտիվով կանգնելով դաշտի վրա` խաղացողը կարող է ձեռք բերել այն, եթե այն ազատ է, իսկ եթե այն պատկանում է այլ խաղացողի, պետք է վճարի տվյալ դաշտի այցելության համար սակագին: Իրադարձություններով դաշտի այցելության դեպքում խաղացողը ցուցում է ստանում հետևել իրեն ընկած իրադարձությանը, օրինակ` ստանալ լրացուցիչ միջոցներ Բանկից (Բանկը ևս մի խաղացող է (չշահագրգռված), որը համագործակցում է խաղացողների հետ խաղում տեղի ունեցող իրադարձությունների միջոցով), իր միջոցների մի մասը տալ Բանկին, շարժվել այլ դաշտ, իր միջոցների մի մասը տալ ուրիշ խաղացողների, բաց թողնել հաջորդ խաղը, ստանալ լրացուցիչ քայլ և այլն:
Ռազմավարությունը`
Խաղում ակտիվները պատկանում են տարբեր ոլորտների (հնարավոր է փողոցների` կախված խաղի տարատեսակից), մի ոլորտում կարող են լինել երկուսից չորս կազմակերպություններ (ակտիվներ): Խաղադաշտում մի ոլորտի կազմակերպությունները, որպես կանոն, գտնվում են հարևանությամբ և նշվում են մեկ գույնով, ինչպես նաև նրանք ունեն միանման տնտեսական հատկանիշեր (գին, ստացված շահույթ): Միանման ակտիվներին տիրող խաղացողը դառնում է մոնոպոլիստ, ինչն ավելացնում է նրա շահույթը, ուստի խաղի ռազմավարությունը միանման քարտերի ձեռքբերումն է ոլորտի մոնոպոլիզացիայի համար: Տարբեր ոլորտներ տարբեր տնտեսական ազդեցություն են թողնում իրենց սեփականատիրոջ վրա, ուստի խաղի տարբեր փուլերում պետք է հավաքել տարբեր քարտեր (քարտը վկայում է կոնկրետ ակտիվի սեփականության իրավունքը)` սկզբում ավելի էժան, իսկ հետո ձեռք բերել և փոխանակվել ավելի թանկ ակտիվներով:
Խաղացողների կողմից որոշում ընդունելու հնարավորությունները բավական շատ են, ուստի հաղթական ռազմավարություն է համարվում գոյություն ունեցող հնարավորությունների խելացի համատեղումը դրամական միջոցների վերջնարդյունքի և խաղացողների թվի հետ:
2008 թ.-ին Hasbro Inc. խաղալիքների արտադրողը, որին պատկանում է «Մոնոպոլիա»-ի իրավունքը և Universal Pictures կինոստուդիան ստորագրեցին համաձայնագիր` նկարահանել ֆիլմ նշանավոր խաղի մոտիվներով: Ֆիլմի ռեժիսոր է ընտրվել Ռիդլի Սքոթը:
ՖԻՖԱ 100 ցուցակը (անգլ. FIFA 100) ներկայացվել է ՖԻՖԱ-ի կողմից 2004 թ.-ի մարտի 4-ին Լոնդոնում գլխավոր ֆուտբոլային կազմակերպության հարյուրամյակին նվիրված միջոցառմանը: Ցուցակը կազմվել է բրազիլացի ֆուտբոլիստ Պելեի կողմից, որտեղ ընդգրկել էր այդ ժամանակ ապրող 125 նշանավոր ֆուտբոլիստների: Ցուցակում 100 թիվը նշանակում է ՖԻՖԱ-ի հարյուրամյակը: Պելեին անհրաժեշտ էր ընտրել 50 ֆուտբոլիստների: 125 ֆուտբոլիստներից 2-ը կանայք են և 75-ն էլ 2004թ.-ի դրությամբ ավարտել էին ֆուտբոլային կարիերան:
ՎԱՐԴԱՆ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆԻ ՀԱՆՐԱԳԻՏԱՐԱՆ-ԲԼՈԳԸ 