Ուտոպիան (հուն. τοπος – «տեղ», ου-τοπος – «տեղ, որը չկա») գիտական ֆանտաստիկային մոտ գեղարվեստական գրականության ժանր է, որտեղ նկարագրվում է հեղինակի տեսանկյունից կատարյալ հասարակության մոդել: Ի տարբերություն հակաուտոպիայի բնորոշվում է հեղինակի կողմից մոդելի անթերիության նկատմամբ հավատով:
Ժանրի անվանումը ծագում է Թոմաս Մորի «Ոսկե գրքույկ, նույնքան կարևոր, որքան էլ ծիծաղաշարժ` պետության լավագույն կազմակերպման և նոր կղզի Ուտոպիայի մասին», որում «Ուտոպիան» միայն կղզու անվանումն է: Իսկ առաջին անգամ այդ բառը «կատարյալ հասարակության մոդել» իմաստով հանդիպում է անգլիացի հոգևորական Սեմյուել Պերչեսի «Ուխտագնացություն» (Pilgrimage, 1613) ճանապարհորդությունների գրքում: Այնտեղ էլ հենց առաջին անգամ օգտագործվում է «ուտոպիական» (utopian) ածականը:
Չնայած տերմինի շրջանառության մեջ ուշ մտնելուն` արևմտյան գրականության մեջ առաջին ուտոպիան համարվում է Պլատոնի «Պետություն» երկխոսության կատարյալ հասարակության մոդելը: Բացի այդ, ուտոպիական մոտիվներ գոյություն ունեն գրեթե բոլոր ժողովուրդների առասպելներում:
Ժանրի սկիզբը դրվել էր դեռևս կատարյալ պետություն ստեղծելուն նվիրված անտիկ փիլիսոփաների աշխատություններով: Դրանցից ամենանշանավորը Պլատոնի «Պետություն»-ն է, որում նա նկարագրում է կատարյալ պետություն (ստրկատերերի տեսանկյունից), որը նման էր Սպարտային, սակայն բացակայում էին Սպարտային բնորոշ այնպիսի թերություններ, ինչպիսիք էին կոռուպցիան (իսկ կաշառք Սպարտայում վերցնում էին նույնիսկ թագավորները և էֆորները), ստրուկների ապստամբության մշտական վտանգը և այլն:
Ժանրը կրկին ի հայտ է գալիս Վերածննդի դարաշրջանում, ինչը պայմանավորված է «Ուտոպիա»-ի հեղինակ Թոմաս Մորի անվան հետ, ինչից հետո սկսվեց ժանրի զարգացումը սոցիալ-ուտոպիստների ակտիվ մասնակցությամբ: Ավելի ուշ` պայմանավորված արդյունաբերական հեղափոխություններով, սկսեցին ի հայտ գալ առանձին ստեղծագործություններ հակաուտոպիա ժանրում, որոնք ի սկզբանե նվիրված էին գործող համակարգի քննադատությանը: Ավելի ուշ ի հայտ եկան հակաուտոպիա ժանրի ստեղծագործություններ, որոնք նվիրված էին ուտոպիաների քննադատությանը:
Շատ գրականագետներ և փիլիսոփաներ առանձնացնում են հետևյալ ուտոպիաները`
- տեխնոկրատական, երբ սոցիալական խնդիրները լուծվում են գիտա-տեխնիկական առաջընթացի արագացման ճանապահով,
- սոցիալական, որը ենթադրում է մարդկանց կողմից սեփական հասարակության փոփոխության հնարավորությունը:
Վերջին ուտոպիաների շարքում առանձնացնում են էգալիտար ուտոպիաներ, որտեղ իդեալականացվում և ամբողջականացվում են համընդհանուր հավասարության և անհատների ներդաշնակ զարգացման սկզբունքերը (Ի. Ա. Եֆրեմով, «Անդրոմեդայի միգամածություն») և էլիտար ուտոպիաներ, որոնք պաշտպանում են արդարության և հավասարության սկզբունքի վրա կառուցված հասարակության ստեղծումը (Ա. Լուկյանով, «Սև խաղազինվոր»):
Հեդոնիզմը (հուն. ηδονή, լատ. hedone – «հաճույք», «բավականություն») էթիկական ուսմունք է, համաձայն որի բավականությունը գլխավոր առաքինությունն է, բարձրագույն բարիքը և կյանքի նպատակը:
Իսլամական Կոնֆերանս Կազամկերպությունը հիմնադրվել է 1969 թ.-ի սեպտեմբերի 25-ին Ռաբաթում (Մարոկկո)` իսլամական երկրների ղեկավարների կոնֆերանսում, Սաուդյան Արաբիայի նախաձեռնությամբ սոցիալական, տնտեսական և քաղաքական ոլորտներում իսլամական համերաշխության ապահովման նպատակով, ինչպես նաև գաղութարարության, նեոգաղութարարության և ռասիզմի դեմ պայքարելու համար և Պաղեստինի Ազատագրման Կազմակերպությանը աջակցելու համար: Կազմակերպության կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Ջիդդայում (Սաուդյան Արաբիա):
Սոցիալիստական ինտերնացիոնալը միջազգային սոցիալ-դեմոկրատական հասարակական կազմակերպություն է: Ստեղծվել է 1951 թ.-ին գերմանական Ֆրանկֆուրտ Մայնի վրա քաղաքում 34 սոցիալիստական և սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունների կազմակերպական համագումարում, որոնք գերազանցապես Եվրոպայից էին: Այն իրեն համարում է Երկրորդ Ինտերնացիոնալի իրավահաջորդը և 1989 թ.-ին պաշտոնապես նշեց իր հարյուրամյակը:
Խաղաղության նոբելյան մրցանակը ամեն տարի Օսլոյում Նոբելյան կոմիտեի կողմից տրվող բարձրագույն պարգևն է խաղաղության ամրապնդման ոլորտում ձեռքբերումների համար.
ՎԱՐԴԱՆ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆԻ ՀԱՆՐԱԳԻՏԱՐԱՆ-ԲԼՈԳԸ 